11 maja 2021

Między Traktatem Ryskim a Decyzją Rady Ambasadorów z 14 marca 1923 r.

Full title: Między Traktatem Ryskim a Decyzją Rady Ambasadorów z 14 marca 1923 r. Ewolucja stosunków polsko-ukraińskich w Małopolsce Wschodniej

Author: dr hab. Adam Ostanek, prof. WAT

Abstract/summary:

Stosunki polsko-ukraińskie nie należały do najłatwiejszych, odkąd w II połowie XIX w. władze Monarchii Habsburskiej, działając w myśl zasady divide et impera, wspierały działania rusin-, a następnie ukrainfilskie. Całość tych działań doprowadziła na przełomie XIX i XX w. do wzrostu obopólnej niechęci tak na niwie politycznej, jak i społecznej. Pod koniec I wojny światowej rozdźwięk interesów Polaków i Ukraińców był już tak znaczący, że stanęli oni po różnych stronach, walcząc o wschodnią część dawnej Galicji Wschodniej, zamieszkałej przez obydwie narodowości. Wojna polsko-ukraińska z lat 1918–1919, choć zakończona polskim sukcesem, nie zamknęła kwestii sporu polsko-ukraińskiego o Małopolskę Wschodnią. Nie zakończyła jej nawet współpraca polsko-ukraińska w ramach zawartej pomiędzy Józefem Piłsudskim, a Semenem Petlurą w kwietniu 1920 r. umowy warszawskiej. Istotna liczba polityków i kleru ukraińskiego zamieszkująca lub pochodząca z dawnej Galicji Wschodniej nie pogodziła się z istniejącym statusem quo tych ziem – szczególnie pomiędzy zawarciem Traktatu Ryskiego, a Decyzją Rady Ambasadorów. Z tego względu inspirowano szereg działań – tak legalnych (np. politycznych), jak i nielegalnych (działalność terrorystyczna), które miałyby w oczach opinii międzynarodowej m.in. wskazać potrzebę utworzenia w tym regionie państwa ukraińskiego.
Celem referatu będzie chęć ukazania tego, jak w okresie pomiędzy marcem 1921 r. a marcem 1923 r. kształtowały się stosunki polsko-ukraińskie zarówno w ujęciu polityki międzynarodowej, jak i działań lokalnych. Ewoluowały one na obydwu płaszczyznach, objawiając się konkretnymi decyzjami podejmowanymi przez obydwie strony. Prowadziło to bardzo często do eskalacji sporu polsko-ukraińskiego. Warto nadmienić, że rzutowało to także na całe późniejsze relacje pomiędzy Polakami i Ukraińcami w II Rzeczypospolitej.