11 maja 2021

Pokój Ryski 1921 r.: stosunek Łotwy

Full title: Pokój Ryski 1921 r.: stosunek Łotwy

Author: prof. Ēriks Jēkabsons

Abstract/summary:

Polska była politycznym sojusznikiem Łotwy już od jesieni 1919 roku, a wojskowym – od początku 1920 roku, chociaż ową przyjaźń można nazwać bardzo ostrożną. Jednak wspólnym był nieprzyjaciel – Radziecka Rosja. Właśnie za pomocą Armii Polskiej Łotwa na początku 1920 roku uwolniła swoją wschodnią część. Potem Łotwa nie była już zainteresowana bezpośrednią współpracą wojskową z Polską. Ryga już w lipcu stała się pewnym mediatorem w kontaktach Moskwy z Warszawą, natomiast podczas rozmów pokojowych w Rydze pozycja strony łotewskiej była wyraźnie przychylna stronie polskiej. Celem artykułu jest ukazanie stosunku Rządu i społeczeństwa łotewskiego do rozmów pokojowych w Rydze na podstawie źródeł archiwalnych Łotwy.
Wraz z podpisaniem pokoju w stolicy Łotwy zakończyło się tworzenie istniejącego przez cały okres międzywojenny systemu wersalskiego, lub bardziej prawidłowo – wersalsko-ryskiego. Ponieważ zawarty w 1919 roku układ w Wersalu, chociaż utworzył system europejski, uczynił to z całym szeregiem poważnych braków i nie dał pokoju Europie Wschodniej, gdzie działania wojenne były kontynowane jeszcze przez kilka lat. Faktycznie – do marca 1921 roku, kiedy prawnie zostały one przerwane zawartym w Rydze układem. Z wymienionym układem po raz pierwszy w historii szczególnie szeroko świat dowiedział się także o Łotwie i Rydze. Pośrednio omawiane procesy dotyczyły także stosunkowo niewielkiej Łotwy, w stolicy której rozmowy się odbywały, i instytucje której w pewnym stopniu uczęstniczyły w wydarzeniach. Historycy polscy czy rosyjscy nie mogą obejść się zatem bez źródeł łotewskich.